- Ik wil een musical opvoeren. Wat kan Ardis Park precies voor mij doen?
- Ik ben solist en wil een nummer zingen. Kan Ardis Park dat ook verzorgen?
- Speel je al die nummers zelf in?
- Maar klinkt dat dan wel echt?
- Er zijn karaoke-sites die de nummers die ik zoek goedkoper leveren; en er zijn op Internet gratis MIDI-files te krijgen.
- Ik ben gewend aan het origineel. Blijft het tempo gelijk?
- Welke versie moet het worden?
- Kan het ook iets hoger/lager/sneller/langzamer? Kan er nog een couplet bij, of af? Kan het middendeel eruit? Kun je er een tango van maken? enz.
- Wat kost dat?
- Wat krijg ik precies? Een CD? Een mp3-tje dat ik meteen kan downloaden?
- Hoe zit het met de rechten?
- Hoe moet een orkestband klinken, volgens Ardis Park?
- Mijn vraag staat hier niet bij.
Ik wil een musical opvoeren. Wat kan Ardis Park precies voor mij doen?
Jij bepaalt welke nummers – liederen, instrumentale stukken, underscores – je op je uitvoering ten gehore wilt brengen. De ouverture en de finale zijn doorgaans onmisbaar. Je hebt van deze nummers de partituur – gekocht, of gehuurd bij een instantie als ALMO; of je hebt een voorbeeld op CD. Dan gaat Ardis Park voor je aan het werk om een opname te maken van de muziek.
Wij houden contact met de regisseur, om eventuele aanpassingen te kunnen maken; wij gaan, voor zover mogelijk, in de zaal luisteren; en wij houden rekening met het repetitieschema, zodat je optimaal gebruik kunt maken van je repetitietijd.
Ik ben solist en wil een nummer zingen. Kan Ardis Park dat ook verzorgen?
Voor solisten maakt Ardis Park ook backing-tapes. Die zijn van een kwaliteit waar je gerust mee kunt optreden. Je kunt een band krijgen met alleen piano, of met een volledig orkest, met achtergrondzang of wat je maar wilt. Wij leveren doorgaans op maat: iedere orkestband is afzonderlijk en in opdracht geproduceerd, maar er is ook een voorraad aan kant-en-klare banden.
Speel je al die nummers zelf in?
Ja. De nummers worden noot voor noot opgebouwd. Het inspelen gaat door middel van een keyboard en de geluiden worden door middel van samples ten gehore gebracht. Een gitaar (elektrisch of akoestisch) is moeilijk realistisch weer te geven, dus die speel ik zelf in. Als het nodig is worden ook andere instrumenten door een ingehuurde muzikant gespeeld. Voor koortjes kunnen we over zangers en zangeressen beschikken, en zelfs een kinderkoor is al eens ingehuurd.
Maar klinkt dat dan wel echt?
Een geheel door levende musici ingespeeld orkestband is tegenwoordig vrijwel onbetaalbaar. MIDI-banden zijn een acceptabele tweede keus, onder de voorwaarde dat er eersteklas samples gebruikt worden. Als dat niet gebeurt klinkt het al gauw blikkerig. Eigenlijk zijn er pas een paar jaar samples verkrijgbaar die goed genoeg zijn om er een orkestband mee te maken. Professionele samples en de bijbehorende software zijn een aanzienlijke investering, temeer daar de markt erg in beweging is.
Ook met goede samples geldt: het kost veel moeite om het spontaan te laten klinken. Maar oordeel zelf, aan de hand van de voorbeelden op de pagina Muziekfragmenten.
Er zijn karaoke-sites die de nummers die ik zoek goedkoper leveren; en er zijn op Internet gratis MIDI-files te krijgen.
Dat is waar en als dat voor jou voldoende is, moet je daar zeker gebruik van maken. Toch wil Ardis Park wijzen op een paar verschillen:
- Karaoke-nummers zijn gemaakt voor de huiskamer, niet voor het theater. Dat hoor je direct aan de hoeveelheid galm, compressie en equalizing (voor uitleg zie hieronder). Als je die in het theater of voor een optreden gaat gebruiken geeft dat een heel amateuristisch effect.
- Als je een karaoke-band wilt gebruiken, let dan op of er achtergrondkoortjes op staan! Meestal wil je dat niet, of je wilt het in het Nederlands en zijn ze in het Engels. Soms wordt het begin van elk couplet even meegezongen. Karaoke is echt weer een heel andere vorm van theater.
- Bij karaoke-sites heb je niet of zeer beperkt de mogelijkheid de banden in een andere toonaard te bestellen, als de opname te hoog of te laag is, of een andere op-maat-gemaakte versie.
- Als je een complete musical wilt opvoeren, dan zijn er op de karaoke-sites misschien één of meer nummers van te vinden, maar nooit de hele musical. En verwar niet de Soundtrack-CD met de muziek van de musical! Daar zitten enorme verschillen tussen. De soundtrack-CD is gemaakt om nog eens thuis na te genieten, en daaraan worden heel andere eisen gesteld dan aan de muziek op het podium.
- MIDI-files die je op internet kunt vinden hebben bij lange na niet de kwaliteit die Ardis Park nodig heeft. Zelfs als we zouden beginnen met een MIDI-file, dan moet er daarna nog zoveel gesleuteld worden aan het tempo, de articulatie, de balans, etc., dat het voordeel van een MIDI-file teniet gedaan wordt. Een uitzondering geldt voor klassieke muziek waarbij de partituur exact is ingespeeld; dat kan soms wat tijdwinst opleveren. Maar dan nog deugt de dynamiek zelden.
Ik ben gewend aan het origineel. Blijft het tempo gelijk?
Ja. De manier waarop Ardis Park orkestbanden maakt garandeert dat het tempo in opzet exact gelijk is aan het origineel, ook als het tempo heel variabel is. Een op Internet gevonden MIDI-file heeft doorgaans een constant tempo en is daardoor veel minder “echt”.
Welke versie moet het worden?
Musical-muziek bestaat vaak in vele versies. Een arrangeur maakt de partijen voor de uiteindelijke musical zoals die in theaters te zien is. Daar wordt dan vaak een “Original Cast”-CD van gemaakt, maar die verschilt van de theater-versie. Dingen die in het theater wel werken, komen soms niet tot hun recht in de huiskamer. Van oude musicals wordt regelmatig een moderne versie uitgebracht. Een Engelstalige CD kan verschillen van een Nederlandstalige CD. Bestaat er van de musical ook nog een film, dan wordt daar soms ook een soundtrack van gemaakt, en die is weer anders. Dus je begrijpt: voordat Ardis Park voor je aan de slag gaat, moeten we precies afspreken welke versie je krijgt.
Kan het ook iets hoger/lager/sneller/langzamer? Kan er nog een couplet bij, of af? Kan het middendeel eruit? Kun je er een tango van maken? enz.
In tegenstelling tot veel leveranciers van orkestbanden kunnen wij rekening houden met dat soort wensen, dankzij een flinke arrangeerervaring. In de meeste gevallen kunnen we ook na de eerste versie nog wel wat wijzigen, zij het niet ongelimiteerd. Wij bewaren alle gegevens en instellingen tot drie maanden na de levering. In de tussentijd mag je gerust aankloppen voor een dergelijk verzoek.
Wij hebben bovendien de ervaring om problemen te zien die je misschien niet aan ziet komen. Je hebt bijvoorbeeld een prachtig nummer op een CD, en je wilt dat live zingen met een orkestband. Bij het optreden blijkt dan dat de gitaarsolo in het midden wel erg lang duurt…en je staat twee minuten lang ongemakkelijk met de microfoon in je hand te wachten tot je weer mag zingen. Het publiek ziet geen gitarist, en is dus ook niet zo geboeid…Wèg voorstelling. Ander voorbeeld: je wilt een nummer zingen waarbij de zang begint (bijv. Moon over Bourbon Street van Sting). Hoe krijg je dat synchroon, zodat de muziek op het juiste moment invalt? Van ons krijg je dan, bijvoorbeeld, een paar tellen vooraf op een hi-hat. Of een pianoriedeltje vooraf.
Wat kost dat?
Wat dat kost hangt af van hoeveel tijd het maken van de opnamen kost. Meestal werken we van een CD met een originele opname, maar we kunnen even goed van bladmuziek werken. Een complete partituur werkt sneller dan bijv. alleen een pianouittreksel, omdat daar nog een arrangement van gemaakt moet worden. Een complexe bezetting – veel instrumenten tegelijk – is uiteraard meer werk dan een eenvoudige. Misschien wil je van de liederen een versie met en één zonder zangmelodie. Geen probleem.
Onze opnamen zijn van topkwaliteit en kunnen op optredens gebruikt worden. Veel van onze klanten gebruiken een orkestband van Ardis Park om daar vervolgens in een opnamestudio hun partij bij in te zingen. Als je echter alleen maar een opname voor jezelf wilt, of voor een kleinschalig feestje, een zangworkshop of iets dergelijks, kunnen de eisen wat lager gesteld worden.
Al deze omstandigheden hebben hun invloed op de prijs. Ardis Park maakt te allen tijde een vrijblijvende offerte en overlegt graag met je over wat er in je budget past. Om een idee te geven: een standaard pop-nummer, met een bezetting van drums, bas, gitaar en keyboards kost rond € 90.
Wat krijg ik precies? Een CD? Een mp3-tje dat ik meteen kan downloaden?
Je kunt het krijgen zoals je het hebben wilt. Standaard wordt de opname als goede kwaliteit mp3-bestand op een aparte beveiligde webpagina gezet. Van die webpagina krijg je dan een link, het is je eigen pagina. Dat kan binnen minuten nadat de opname klaar is. Als je haast hebt, kun je dan direct de opname beluisteren en downloaden, en eventueel zelf branden. Als je liever een audio-CD hebt, dan branden en versturen we die per post, zonder extra kosten. De factuur krijg je altijd elektronisch.
Studio’s kunnen de opname ook als 16- of 24-bits, 44.1kHz WAV data-formaat krijgen, per post op CD-ROM of via WeTransfer.
Hoe zit het met de rechten?
Ardis Park heeft niet de pretentie juridisch advies te geven, maar in grote lijnen zit het als volgt. Je moet bij een openbaar optreden rechten afdragen voor de componist, de tekstschrijver, de arrangeur, de producent en de uitvoerende muzikanten. Als je bij Ardis Park een orkestband bestelt, draagt Ardis Park de rechten voor de arrangeur, de producent en de muzikanten over aan jou. Jij verwerft dan het recht om de orkestband te gebruiken bij welke gelegenheid je maar wilt, en zelfs om ‘m weg te geven aan anderen. Je mag hem alleen niet verder doorverkopen, en je mag niet beweren dat jij hem gemaakt hebt.
De rechten voor de componist en de tekstschrijver moeten dan nog afgedragen worden aan de Buma/Stemra. Dat moet per opvoering. De zaaleigenaar weet meestal wel hoe dat gaat; het is een kwestie van een formuliertje invullen, en dan krijg je daarna een rekening. Het is ook mogelijk dat de zaaleigenaar een vast contract heeft met de Buma/Stemra, en dan is alles geregeld.
Maar dit geldt alleen voor een openbaar optreden. Als de voorstelling gegeven wordt op een school, of voor de leden van een vereniging, is het al een “besloten” voorstelling en hoef je niets af te dragen aan de Buma/Stemra.
Hoe moet een orkestband klinken, volgens Ardis Park?
Een orkestband ondersteunt de zangers/acteurs, zodat zij een goede prestatie kunnen leveren. De orkestband staat niet op zichzelf en mag niet afleiden van hetgeen er op het toneel gebeurt. Muziek die goed klinkt in de huiskamer, is niet zomaar geschikt voor gebruik op het toneel. Dat heeft een aantal redenen.
Galm
Ten eerste is een gewone commerciële, populaire CD, voorzien van galm. Die galm is doorgaans kunstmatig en draagt in hoge mate bij aan de sfeer van de muziek. Zonder die galm zou de muziek kaal, droog en oninteressant klinken. Een goede muziek- of theaterzaal heeft een eigen akoestiek. De zaal is ontworpen om elk instrument goed te laten klinken, zonder toegevoegde galm. Als je muziek die voorzien is van veel kunstmatige galm in een theaterzaal laat klinken, krijgt de luisteraar een dubbele ervaring: ten eerste de kunstmatige galm, ten tweede de akoestiek van de zaal. Deze vreemde gewaarwording voor de oplettende kijker/luisteraar leidt af en stoort. Ardis Park is daarom zeer terughoudend met het gebruiken van galm om een zekere ruimte te suggereren. Als het even kan komen wij de zaal bekijken en beluisteren, om te horen wat acceptabel of noodzakelijk is.
Stereobeeld
Muziek van een gewone CD heeft een stereobeeld dat afgestemd is op je huiskamer. Je kunt dat horen aan een drumstel: speel eens een CD af waarop een echt drumstel gebruikt is (in tegenstelling tot elektronische drums bijvoorbeeld). Een drumstel wordt meestal met een stuk of acht microfoons opgenomen. De plaatsing in de mix van deze acht microfoons komt dan overeen met de fysieke opstelling, d.w.z. geluid van de linkerkant van het drumstel komt uit je linker speaker, en van de rechterkant rechts. Bij een afstand tussen jouw speakers van een paar meter klopt dat ongeveer met de werkelijkheid. Als je hetzelfde geluid laat afspelen door de luidsprekers in een theaterzaal, krijg je iets heel geks. Het drumstel is opeens tien, vijftien meter breed geworden. Als de drummer afwisselend op de hi-hat links en een bekken rechts slaat, klinkt het of je hem over het toneel ziet rennen. Dat kan natuurlijk niet.
Dynamiek
Dynamiek is grofweg gezegd het verschil tussen hard en zacht. In een concertzaal kun je spreekwoordelijk een speld horen vallen, maar als een symfonieorkest fortissimo speelt kun je nog steeds instrumenten onderscheiden. We zeggen dan dat zo’n zaal een goede dynamiek heeft. Een ander uiterste is muziek op populaire radiozenders. De dynamiek is daarbij elektronisch vrijwel teniet gedaan, door een proces dat “compressie” heet. De bedoeling daarvan is, dat je niet steeds de radio harder hoeft te zetten om zachte stukken te horen en dan weer zachter bij luide muziek. Zachte passages worden extra versterkt. Het gevolg is dat geluid met weinig dynamiek veel prominenter aanwezig is dan geluid met veel dynamiek. Dat is ook de reden dat televisiereclame zo min mogelijk dynamiek heeft, tot ergernis van veel kijkers. Een goede orkestopname voor gebruik in een theaterzaal maakt gebruik van de geboden dynamiek. Ardis Park gebruikt weinig compressie voor theatermuziek. Een passage waarin een zanger moet fluisteren, moet fluisterstil begeleid worden, en waar hij flink moet uithalen kan het ook echt voluit. De verschillen daartussen zijn ettelijke decibellen groter dan in populaire muziek.
Verstaanbaarheid
Ook verstaanbaarheid speelt een rol. De muziek mag niet te opdringerig klinken maar moet aan de sfeer bijdragen. In geen geval mag de muziek de zanger of zangeres overstemmen. Een techniek die wel eens toegepast wordt is het gebruik van filters, waardoor de frequenties van zingen en spreken in de muziek wat gedempt worden. Hierdoor blijft de verstaanbaarheid overeind, terwijl het karakter van de muziek niet aangetast wordt. In theorie kan dat ook live geregeld worden, maar dan moet de geluidstechnicus zelf aan de knoppen draaien (en over een draaiboek beschikken, om maar wat te noemen).
Muziek voor gebruik in het theater hoort dus heel anders te klinken dan muziek in de huiskamer. Ardis Park Music heeft het inzicht en de ervaring die het theater vereist. Zo wordt een orkestband een goed alternatief voor een live-orkest!