Adviezen en tips
- Wil je weten wat voor ideeën wij hebben over originele muziek die een onderdeel vormt van een voorstelling, en die in nauwe samenwerking met een regisseur tot stand komt, lees dan hier.
- De techniek van orkestbanden wordt hier behandeld.
- Wil je wel muziek bij je voorstelling, maar heb je nog geen idee wat, lees dan de tips op deze ideeën-pagina.
- Zoek je muziek voorafgaand aan een voorstelling, in de pauze of achteraf, in de foyer, lees dan hieronder verder.
Theatermakers die een voorstelling voorbereiden merken dikwijls gaandeweg dat er “nog muziek bij zou moeten” om het af te maken. Zelfs al speelt muziek zelf geen rol in de voorstelling, dan nog zijn er momenten waarop er muziek ten gehore gebracht kan worden: vooraf terwijl het publiek binnenkomt; in de pauze; na afloop, in de zaal en/of in de foyer. Een goede regisseur of producent zal de selectie van de muziek in eigen hand willen hebben. Als de held op het toneel een tragische dood is gestorven wil je niet dat het publiek de zaal verlaat op de tonen van carnavalsmuziek. Laat muziek geen sluitpost worden van je creatief proces, maar laat het iets toevoegen aan je voorstelling.
Hieronder geven wij een aantal tips voor muziek “rond” een voorstelling.
Uiteraard geldt dat regels best wel eens doorbroken mogen worden – misschien ontwikkelt alle kunst zich wel precies zo: doordat regels doorbroken worden – maar wellicht biedt het onderstaande je houvast.
- Zoek – uiteraard – muziek die bij de sfeer past. Als het gaat om muziek vooraf: wat voor associaties wil je bij het publiek oproepen? Wat vertelt het programmaboekje, de poster, de advertenties al over het stuk, en hoe kan de muziek dat versterken? Bij een toneelstuk over de zee (“Op hoop van zegen” bijvoorbeeld) kun je vissersliedjes laten horen, maar ook simpelweg het klotsen van de golven en het gekraak van de mast. Of een mix, een collage van beide.
- Besluit op welk moment welke muziek moet klinken. Als het gaat om muziek achteraf: met wat voor gevoel wil je je publiek naar huis sturen? Anders gezegd: welke muziek is in staat om het gevoel, dat je stuk bij het publiek oproept, nog een tijdje vast te houden? En: wees niet bang je eigen smaak te volgen. Tenslotte is het stuk jouw productie, en jij hebt bij de productie al artistieke beslissingen genomen die eveneens uit je smaak voortkomen.
- Vermijd al te bekende muziek. In het algemeen geldt: kies muziek die met niets buiten het theater geassocieerd kan worden. Dus: geen nummers die al te bekend zijn van een televisiereclame, themamuziek van een televisieprogramma etc. In een klein rondreizend circus werd pas nog muziek ten gehore gebracht van een bestaande CD, gemaakt voor een algemeen bekend, internationaal circus. Hoewel de sfeer daarmee natuurlijk juist getroffen was, kwam het over als minder collegiaal ten opzichte van de grote broer.
- Vermijd muziek die verwacht dat het publiek naar de teksten luistert, bijvoorbeeld van een chansonnière met pianobegeleiding. De zaal heeft waarschijnlijk de hele avond al naar teksten geluisterd.
- Vermijd, op momenten dat de zaal niet stil hoeft te zijn, muziek met een te grote dynamiek, d.w.z. een groot verschil tussen zachte en harde passages. Een voorbeeld is een flamenco-zangeres: die kan bijvoorbeeld flink uithalen, terwijl het zacht getokkel ertussendoor volledig in het gedruis wegvalt. Een dergelijke dynamiek komt alleen tot z’n recht in een doodstille zaal. Of een muziekstuk veel of weinig dynamiek heeft is met een beetje goed luisteren ook voor een leek wel te beoordelen. Klassieke muziek heeft traditioneel de meeste dynamiek, maar Mahler meer dan Haydn; vocale muziek met begeleiding is ook vrij dynamisch; up-tempo popmuziek het minst. Als dynamiek een probleem is zet Ardis Park soms een compressor in, hetzij live, hetzij vóór het branden van een CD. Een compressor haalt de zachte passages wat naar voren, en dempt de luidere. Dat kan echter maar een klein beetje compenseren, wil het niet ten koste gaan van de kwaliteit.
- Probeer eens muziek van meerdere artiesten achter elkaar te zetten. Het opzetten van één CD van een enkele artiest is wel makkelijk maar meestal niet zo smaakvol: een muziek-CD bevat doorgaans snelle nummers, langzame nummers, vrolijke zowel als boze nummers, en biedt daarmee teveel variatie om helemaal bij de voorstelling te passen. Er zijn natuurlijk uitzonderingen.
- Regel de rechten. Als je op een theateravond een CD afspeelt, laat je in feite “mechanische muziek” horen in een openbare ruimte. De artiesten verwachten daar een bescheiden vergoeding voor. Je kunt dat eenvoudig regelen met Buma/Stemra (feitelijk met de Buma). Kijk op hun website voor de nodige formulieren. Ardis Park propageert uitsluitend een legaal gebruik van muziek. Belangrijk: Als je muziek van Ardis Park Music afspeelt, hoef je dat niet afzonderlijk met de Buma te regelen. Je hebt dan een contract met Ardis Park, dat in de plaats komt van een vergoeding via de Buma.
Neem voor adviezen of ideeën contact op met Ardis Park Music. Wij zijn je graag van dienst; naast het schrijven van muziek speciaal voor je voorstelling, beschikken wij ook over een flinke en zeer diverse platenkast, met muziek en geluidseffecten, waar wij uit kunnen putten.
Tenslotte zijn wij benieuwd of bovenstaande richtlijnen nuttig voor je zijn, en of ze overeen komen met je ervaringen.